اعتياد به داروهاي شبه‌افيوني *
شبه‌افيوني‌ها موادي هستند که آثاري شبيه به مورفين دارند و استفاده اصلي و پزشکي اين مواد در کاهش دردهاي شديد است. اما مصرف خودسرانه آنها موجب ايجاد علايم اعتياد مي‌شود. در اين‌باره گفتگوي کوتاهي انجام داده‌ايم با دکتر آذر‌خش‌مکري، روان‌پزشک و معاون مرکز ملي مطالعات اعتياد که آن را پيش‌رو داريد.
آقاي دکتر، منظور از شبه افيوني‌ها چيست؟
مواد شبه‌افيوني، داروهايي هستند که آثاري شبيه به مورفين دارند و استفاده اصلي و پزشکي اين مواد در کاهش دادن درد است و اما در مواردي نيز به منظور کنترل کردن سرفه و اسهال و حتي درمان اعتياد به کار برده مي‌شوند. چيزي که در بحث ما مدنظر است، سرخوشي و حالتي است که پس از مصرف اين مواد در فرد به وجود مي‌آيد و اعتياد ايجاد مي‌کند. البته هنگامي که شبه‌افيوني به طور موقت تحت نظارت پزشک مصرف مي‌شوند، خطر اعتياد ناچيز است اما افرادي که به طور منظم و به علت آثار لذت‌بخش کاذب اين مواد را مصرف مي‌کنند، به زودي نسبت به اين آثار دچار تحمل مي‌شوند، به اين معنا که با همان مقدار قبلي مصرف‌شان، ارضا نمي‌شوند و مجبورند مقدار بيشتري از آن را مصرف مي‌کنند و همين موضوع سبب افزايش علايم اعتياد در آنها مي‌شود.
چه موادي جزو خانواده شبه افيوني‌ها قرار مي‌گيرند؟
هروئين، مورفين، هيدرومورفين، کدئين، هيدروکودون، اکسي‌کودون، ترامادول، متادون، بوپرونورفين و.... نمونه‌هايي از داروها و مواد شبه‌افيوني هستند و به اشکال گوناگون مانند قرص، کپسول، شربت، محلول و شياف وجود دارند.
منبع شبه‌افيوني‌ها چيست؟
بعضي از مواد شبه‌افيوني مانند مورفين و کدئين به طور طبيعي در ترياک وجود دارند و مواد شبه‌افيوني ديگر مانند هرويين با اضافه کردن مواد شيميايي به مورفين ساخته مي‌شوند. البته امروزه بسياري از داروهاي شبه‌افيوني از ترياک استخراج نمي‌شوند بلکه به‌طور مصنوعي و يا به‌وسيله شرکت‌هاي داروسازي ساخته مي‌شوند.
شبه‌افيوني‌ها چه احساسي در فرد مصرف‌کننده ايجاد مي‌کنند؟
شيوه اثر اين مواد به عواملي مانند مقدار مصرف، توالي ميان موارد و مدت کلي مصرف، شيوه مصرف، شرايط جسمي و رواني مصرف کننده و... بستگي دارد. خواب‌آلودگي، خواب رفتن‌هاي عضلاني، اشکال در تمرکز، کاهش سرعت تنفس، تنگ شدن مردمک‌ها، تهوع، بي‌اشتهايي و تعريق از علايم مصرف مواد شبه‌افيوني محسوب مي‌شود و به همين دليل است که حتما بايد زيرنظر پزشک متخصص مصرف شوند و در صورتي که بدون نظارت مورد مصرف قرار گيرند، بسيار خطرناک‌‌اند و مي‌توانند به مرگ منجر شوند. البته اين مواد با توجه به ايجاد وابستگي جسمي و روحي، آثار درازمدت هم دارند و مصرف درازمدت آنها مي‌تواند موجب ناپايداري خلقي، تنگ شدن مردمک‌ها، يبوست و... شود. در عين حال فردي که به شبه افيوني‌ها وابستگي جسمي پيدا مي‌کند، حدود 6 تا 12 ساعت پس از مصرف يک شبه‌افيوني طولاني اثر مانند متادون، دچار علايم ترک مي‌شود. البته علايم ترک در شبه افيوني‌هاي کوتاه اثر، شديد است و به سرعت به سراغ فرد مي‌آيد ولي در شبه افيوني‌هاي طولاني اثر اين علايم تدريجي‌تر بروز مي‌کند و شدت کمتري هم دارد.
علايم ترک اين مواد چگونه بروز مي‌کند؟
علايم ترک شامل ناآرامي، خميازه کشيدن، ريزش اشک، اسهال، افسردگي، دردهاي قولنجي شکم، پوسته‌پوسته شدن پوست و آب‌ريزش بيني و ميل شديد به دارو است و در واقع درمان اين حالت، همان درمان اعتياد به ساير موادمخدر است.
چگونه مي‌توان فهميد که فرد مصرف‌کننده داروهاي شبه‌افيوني به اين داروها معتاد شده است؟
يکي از علامت‌هاي هشداردهنده در اين زمينه، تجديد مکرر نسخه اين داروهاست. افرادي که اين داروها را مورد سوءاستفاده قرار مي‌دهند، ممکن است به پزشک خود مراجعه کنند و پس از شکايت از دردهاي شديد خود از پزشک بخواهند تا داروها را تجديد کند. حتي ديده شده گاهي اين داروها از داروخانه‌ها دزديده مي‌شوند و در خيابان‌ها به فروش مي‌رسند.
به تازگي در خبرها داشتيم که مصرف خودسرانه داروهاي ضددرد اعتيادآور مانند ترامادول در کشور رو به افزايش است. اين مواد هم جزو شبه افيوني‌ها قرار مي‌گيرند؟
بله. اين داروي مخدر و اعتيادآور تنها با نسخه پزشک براي معالجه دردهاي مزمن به صورت پيوسته و در طول شبانه‌روز تجويز مي‌شود و مصرف آن نيز بدون تجويز پزشک به شدت خطرناک و اعتيادآور است. ايجاد حالت صرع، کند شدن تنفس و ضربان قلب، گيجي و خواب‌آلودگي، تاري ديد، ملتهب شدن پوست، ورم کردن صورت، زبان يا گلو و خارش شديد پوست از جمله عوارض مصرف اين شبه‌افيوني‌هاي ضددرد است و به همين دليل بايد در فروش اين داروها، سخت‌گيري بسياري شود.
حرف آخر
نبايد فراموش کرد که شبه افيوني‌ها مي‌توانند اعتياد ايجاد کنند و به هيچ عنوان نبايد بدون تجويز پزشک حتي براي يک بار مصرف شوند زيرا در بسياري از موارد، مرگ فرد را به علت قطع تنفس مي‌توانند به دنبال داشته باشند. در عين حال، ترک اعتياد به اين مواد نيز به درمان اعتياد آن نياز دارد.
پي نوشت ها :
* گفتگو با دکتر آذرخش مکري
منبع:www.salamat.com
/م
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}